NHỮNG VƯỚNG MẮC CẦN KHẮC PHỤC VỀ ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN TRONG VỤ ÁN DÂN SỰ

Việc định giá tài sản đóng một vai trò quan trọng trong tố tụng. Qua quá trình thực tiễn làm việc và tìm hiểu quy định pháp luật, Luật sư nhận thấy một số thực trạng về định giá tài sản trong BLTTDS và đề ra giải pháp khắc phục như sau:

Thứ nhất, về định giá tài sản:

Khoản 1 Điều 104 của BLTTDS quy định:

“1. Đương sự có quyền cung cấp giá tài sản đang tranh chấp; thỏa thuận về giá tài sản đang tranh chấp.

2. Các đương sự có quyền thỏa thuận lựa chọn tổ chức thẩm định giá tài sản để thực hiện việc thẩm định giá tài sản và cung cấp kết quả thẩm định giá cho Tòa án.
…”

Quy định trên hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc về quyền tự định đoạt, nghĩa vụ chứng minh, cung cấp chứng cứ của các đương sự. Tòa án sẽ ra quyết định định giá tài sản và thành lập Hội đồng định giá khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

– Theo yêu cầu của một hoặc các bên đương sự;

– Các đương sự không thỏa thuận lựa chọn tổ chức thẩm định giá tài sản hoặc đưa ra giá tài sản khác nhau hoặc không thỏa thuận được giá tài sản;

– Các bên thỏa thuận với nhau hoặc với tổ chức thẩm định giá tài sản theo mức giá thấp so với giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm định giá nhằm trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước hoặc người thứ ba hoặc có căn cứ cho thấy tổ chức thẩm định giá tài sản đã vi phạm pháp luật khi thẩm định giá.

Về trình tự, thủ tục thành lập Hội đồng định giá, định giá tài sản khoản 4 điều 104 BLTTDS quy định:

– Hội đồng định giá do Tòa án thành lập gồm Chủ tịch Hội đồng định giá là đại diện cơ quan tài chính và thành viên là đại diện các cơ quan chuyên môn có liên quan. Người đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó, người quy định tại Điều 52 của Bộ luật này không được tham gia Hội đồng định giá.

– Hội đồng định giá chỉ tiến hành định giá khi có mặt đầy đủ các thành viên của Hội đồng. Trong trường hợp cần thiết, đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản định giá được mời chứng kiến việc định giá. Các đương sự được thông báo trước về thời gian, địa điểm tiến hành định giá, có quyền tham dự và phát biểu ý kiến về việc định giá. Quyền quyết định về giá đối với tài sản định giá thuộc Hội đồng định giá;

– Cơ quan tài chính và các cơ quan chuyên môn có liên quan có trách nhiệm cử người tham gia Hội đồng định giá và tạo điều kiện để họ làm nhiệm vụ. Người được cử làm thành viên Hội đồng định giá có trách nhiệm tham gia đầy đủ vào việc định giá. Trường hợp cơ quan tài chính, các cơ quan chuyên môn không cử người tham gia Hội đồng định giá thì Tòa án yêu cầu cơ quan quản lý có thẩm quyền trực tiếp chỉ đạo cơ quan tài chính, cơ quan chuyên môn thực hiện yêu cầu của Tòa án. Người được cử tham gia Hội đồng định giá không tham gia mà không có lý do chính đáng thì Tòa án yêu cầu lãnh đạo cơ quan đã cử người tham gia Hội đồng định giá xem xét trách nhiệm, cử người khác thay thế và thông báo cho Tòa án biết để tiếp tục tiến hành định giá;

– Việc định giá phải được lập biên bản, trong đó ghi rõ ý kiến của từng thành viên, đương sự nếu họ tham dự. Quyết định của Hội đồng định giá phải được quá nửa tổng số thành viên biểu quyết tán thành. Các thành viên Hội đồng định giá, đương sự, người chứng kiến ký tên hoặc điểm chỉ vào biên bản.

– Việc định giá lại tài sản được thực hiện trong trường hợp có căn cứ cho rằng kết quả định giá lần đầu không chính xác hoặc không phù hợp với giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm giải quyết vụ án dân sự.

Thứ hai, những bất cập trong việc định giá tài sản:

– Thành phần Hội đồng định giá không vô tư khách quan; tòa án không thành lập Hội đồng định giá, khi giải quyết vụ án, Tòa án không căn cứ vào giá mà Hội đồng định giá đã định giá.

Trường hợp một hoặc các bên đương sự có yêu cầu Hội đồng định giá định giá tài sản; các đương sự không thỏa thuận lựa chọn tổ chức thẩm định giá tài sản hoặc đưa ra giá tài sản khác nhau hoặc không thỏa thuận được giá tài sản; các bên thỏa thuận với nhau hoặc với tổ chức thẩm định giá tài sản theo mức giá thấp so với giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm định giá nhằm trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước hoặc người thứ ba hoặc có căn cứ cho thấy tổ chức thẩm định giá tài sản đã vi phạm pháp luật khi thẩm định giá thì Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án phải ra Quyết định định giá tài sản. Mọi phán quyết của Tòa án phải căn cứ vào giá mà Hội đồng định giá đã định giá. Trong trường hợp có căn cứ cho rằng kết quả định giá lần đầu không chính xác hay không hợp với giá thị trường mà không cho định giá lại là thực hiện không đúng theo khoản 5 Điều 104 của BLTTDS năm 2015.

– Hội đồng định giá không định giá hoặc định giá không sát với giá thị trường.

Theo nguyên tắc thì việc định giá phải xác định theo giá của tài sản đó trên thị trường tại thời điểm định giá. Tuy nhiên, thực tế hiện nay thì việc định giá của các Hội đồng định giá tài sản chỉ là việc áp giá theo khung bảng giá theo quyết định do Ủy ban nhân dân tỉnh (thành phố) trực thuộc trung ương ban hành. Kết quả định giá thường thấp hơn nhiều so với giá thị trường.

Đã có nhiều vụ án bị hủy, sửa chỉ do việc định giá tài sản đơn thuần căn cứ vào khung giá nhà đất mà Ủy ban nhân dân tỉnh quy định, không theo giá thị trường. Bị đơn khiếu nại không đồng ý Tòa án vẫn mà tiến hành đưa vụ án ra xét xử mà không làm thủ tục định giá lại theo quy định.

– Đương sự gây khó khăn, cản trở việc định giá của Hội đồng định giá.

Khi Tòa án tiến hành hoạt động định giá tài sản, bên đang quản lý tài sản thường chống đối, có hành vi cản trở hoạt động định giá như không nhận giấy triệu tập của Tòa án về phiên định giá, không cho Hội đồng định giá tiếp cận với tài sản cần định giá, chửi bới, dọa đánh cán bộ Tòa án, cản trở không cho Hội đồng định giá vào làm việc; đóng cửa không cho Hội đồng định giá kiểm tra và định giá tài sản; Tòa án chưa làm tốt công tác phối hợp với lực lượng Công an xã, UBND xã, xử lý tình huống cản trở còn lúng túng … Những hành vi trên đã và đang diễn ra một cách gây gắt, gây khó khăn cho Tòa án.

Điều 16 Thông tư liên tịch số 02/2014/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP-BTC hướng dẫn, trường hợp có hành vi cản trở Hội đồng định giá tiến hành định giá tài sản thì Chủ tịch Hội đồng định giá yêu cầu đại diện Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn, cơ quan Công an và các cơ quan chức năng khác có biện pháp can thiệp, hỗ trợ kịp thời. Tùy theo tính chất và mức độ của hành vi cản trở mà người có hành vi cản trở Hội đồng định giá bị xử lý theo quy định của pháp luật. Trường hợp không thể tiến hành định giá tài sản, Hội đồng định giá lập biên bản về việc không thể tiến hành định giá tài sản do có hành vi cản trở và lưu vào hồ sơ vụ án dân sự. Còn việc xác định giá tài sản sẽ được thực hiện theo hướng dẫn tại Điều 17 Thông tư liên tịch này. Trên thực tế khi tiến hành định giá tài sản, gặp trường hợp đương sự có hành vi cản trở định giá tài sản, Thẩm phán xử lí còn lúng túng, chưa đúng với quy định, hướng dẫn trên của pháp luật dẫn đến án bị hủy, sửa.

Thứ ba, một số kiến nghị về hoàn thiện định giá tài sản:

– Theo luật sư, các đương sự có quyền lựa chọn Hội đồng định giá tài sản hoặc tổ chức thẩm định giá tài sản tiến hành định giá tài sản. Trừ trường hợp phát sinh căn cứ định giá lại, đối với tài sản cần được định giá không cần phải tiến hành nhiều lần, kéo dài thời gian giải quyết vụ án.

– Đương sự cản trở hoạt động của Hội đồng thẩm định giá: Đối với trường hợp này cần có những biện pháp phối hợp giữa tòa án, hội đồng thẩm định thẩm định giá, cơ quan công an,…để bảo vệ Hội đồng định giá trong việc định giá đối với những vụ án phức tạp. Nếu người có hành vi cản trở đó không dừng hành vi thì Hội đồng định giá đề nghị Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời buộc người có hành vi thực hiện hoặc không thực hiện hành vi nào đó tương ứng theo quy định tại Điều 127 BLTTDS.

– Để khắc phục tình trạng Hội đồng định giá chỉ căn cứ vào khung giá mà địa phương ban hành để định giá, không tính theo giá thị trường hoặc nêu lý do không biết giá thị trường thế nào để xác định. Hội đồng định giá có thể tham khảo mức giá tại địa phương thông qua đại diện Ủy ban nhân dân xã, phường có mặt chứng kiến tại phiên định giá. Chỉ định giá theo khung giá khi thu thập được các chứng cứ chứng minh khung giá đó cũng phù hợp với giá thị trường. Cần phải xác định việc định giá theo giá thị trường là nội dung bắt buộc được quy định trong của Bộ luật tố tụng dân sự và các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên đương sự yêu cầu Hội đồng định gía phải định giá theo giá thị trường.

Fanpage:   Văn phòng Luật sư Hùng Phúc

Luathungphuc.vn

Mọi thắc mắc cần giải đáp, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline: 0979 80 1111 để được tư vấn chi tiết!