Quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả để được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Theo quy định của Bộ luật Hình sự và các văn bản hướng dẫn thi hành, việc người phạm tội tự nguyện nộp tiền bồi thường, khắc phục hậu quả không chỉ thể hiện thái độ ăn năn, hợp tác mà còn là tình tiết giảm nhẹ quan trọng, có thể tác động trực tiếp đến mức hình phạt. Tuy nhiên, để được giảm án thì người phạm tội phải đáp ứng được những điều kiện nhất định. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ cơ sở pháp lý, điều kiện, mức độ ảnh hưởng của việc nộp tiền khắc phục hậu quả đối với quá trình lượng hình, giúp người đọc hiểu đúng và áp dụng chính xác trong thực tiễn.

1. Quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả để được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả là một trong những tình tiết để Tòa án xem xét và ra quyết định giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Cụ thể, Bộ luật Hình sự hiện nay quy định có tổng 22 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, trong đó có tình tiết sau:

“Điều 51. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

1. Các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
2. a) Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
3. b) Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;

…”

Theo đó, khắc phục hậu quả là khắc phục những thiệt hại trực tiếp hoặc gián tiếp do hành vi phạm tội gây nên mà những thiệt này không thể bồi thường hay sửa chữa được.

Ví dụ: Trường hợp cố ý gây thương tích, người phạm tội tự nguyện đưa cho người bị hại hoặc đại diện của họ một khoản tiền chữa bệnh, tiền trợ cấp khó khăn về vật chất hoặc tinh thần… thì được coi là tự nguyện khắc phục hậu quả.

2. Trường hợp khắc phục hậu quả được xem xét giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại để được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là một trong số những chính sách thể hiện sự khoan hồng của pháp luật đối với người phạm tội. Tuy nhiên, để đượ giảm án thì người phạm tội phải đáp ứng được các điều kiện sau:

– Người phạm tội phải tự nguyện khắc phục hậu quả mới được coi là tình tiết giảm nhẹ. Điều này có nghĩa, nếu do tác động của người khác hoặc của cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội buộc phải khắc phục hậu quả, người phạm tội mới thực hiện theo thì không được xem là tình tiết giảm nhẹ để áp dụng.

 

– Về thời điểm khắc phục hậu quả: Việc tự nguyện khắc phục hậu quả phải xảy ra trước khi tuyên án và thuộc ở cấp nào thì cấp đó coi là tình tiết giảm nhẹ.

– Về mức độ khắc phục hậu quả: Hiện nay pháp luật chưa có quy định cụ thể nào về mức khắc phục hậu quả để được giảm án, tuy nhiên thực tế cho thấy mức khắc phục hậu quả thường phải tương xứng với thiệt hại mà hành vi phạm tội gây ra.

Trường hợp vụ án có đồng phạm sẽ được phân hóa trách nhiệm hình sự, do đó mức khắc phục hậu quả cũng sẽ tương xứng với vai trò của bị cáo trong vụ án.

Riêng với trường hợp bị kết án tử hình về Tội tham ô tài sản (Điều 353) và Tội nhận hối lộ (Điều 354), tại điểm c khoản 3 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 nêu rõ điều kiện để giảm án, không bị thi hành hình phạt tử hình là người bị kết án phải chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Tóm lại, để được xem xét giảm án, giảm thời gian chấp hành án phạt tù với người tự nguyện khắc phục hậu quả thì người chấp hành hình phạt phải thuộc các trường hợp đã quy định trên.

3. Người phạm tội tự nguyện bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả nhưng bị từ chối thì sao?

Liên quan đến vấn đề này, tại Nghị Quyết 01/2016/NQ-HĐTP hướng dẫn như sau:

– Bị cáo hoặc cha, mẹ của bị cáo chưa thành niên đã tự nguyện dùng tiền, tài sản để khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của bị cáo gây ra, nhưng người bị hại, nguyên đơn dân sự hoặc người đại diện hợp pháp của họ từ chối nhận, nếu số tiền, tài sản đó đã được giao cho cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan thi hành án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác quản lý để thực hiện việc khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của bị cáo gây ra;

– Bị cáo hoặc cha, mẹ của bị cáo chưa thành niên xuất trình được chứng cứ chứng minh là họ đã tự nguyện dùng tiền, tài sản để sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của bị cáo gây ra, nhưng người bị hại, nguyên đơn dân sự hoặc người đại diện hợp pháp của họ từ chối nhận và họ đã đem số tiền, tài sản đó về nhà cất giữ để sẵn sàng thực hiện việc bồi thường khi có yêu cầu;

Như vậy, khi bị cáo đã thực hiện việc khắc phục hậu quả cho phía bị hại, nhưng họ từ chối nhận thì có thể làm đơn và xin nộp số tiền đó cho cơ quan tiến hành tố tụng hoặc cơ quan thi hành án hoặc chứng minh việc đã tự nguyện khắc phục hậu quả nhưng phía bị hại không nhận và bị cáo thực hiện việc cất, giữ tiền sẵn sàng bồi thường khi có yêu cầu thì được áp dụng tình tiết giảm nhẹ hình phạt.

LUẬT SƯ TƯ VẤN, GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÌNH SỰ

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, các vụ án hình sự thường xảy ra với tình tiết, diễn biến phức tạp, khó lường. Khi rủi ro pháp lý gõ cửa, nếu không am hiểu pháp luật sẽ dễ gặp phải vô vàn những vướng mắc khác nhau, thậm chí rơi vào thế bị động khi phải làm việc với cơ quan tố tụng, dẫn đến những hậu quả pháp lý không đáng có.

Để giúp quý khách hàng đảm bảo an toàn, hạn chế tối đa các rủi ro về mặt pháp lý, Luật Hùng Phúc cung cấp dịch vụ Luật sư Hình sự được thực hiện bởi đội ngũ Luật sư có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, am hiểu chuyên sâu quá trình tố tụng, đã tham gia bào chữa tranh tụng rất nhiều vụ án hình sự, bảo vệ thành công cho nhiều bị can, bị cáo:

• Tư vấn tình huống pháp lý, nghiên cứu quy định của pháp luật từ đó đưa ra phương án giải quyết có lợi nhất, hạn chế tối đa rủi ro cho thân chủ;
• Tư vấn, hỗ trợ thân chủ thu thập tài liệu, chứng cứ có lợi để bảo vệ quyền lợi của mình;
• Tham gia bào chữa/ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ (bị can, bị cáo, người bị hại…) trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử ;

…

Với đội ngũ Luật sư có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm và tử tế, Luật Hùng Phúc cam kết mang đến cho khách hàng dịch vụ pháp lý xuất sắc nhất. Để làm được điều đó, chúng tôi luôn lấy khách hàng làm trung tâm để tư vấn, đưa ra phương án giải quyết có lợi nhất cho khách hàng, chỉ tiếp nhận các vụ việc/vụ án có khả năng thực hiện và tuyệt đối tuân thủ pháp luật.

———————————————————

Luật Hùng Phúc – Vì những điều tốt đẹp

Người bạn đồng hành cùng quý khách hàng vượt qua mọi rủi ro pháp lý!

———————————————————

Công ty Luật TNHH Hùng Phúc

Hotline: 0979 80 1111 / 0984 62 4444

VP Phú Thọ: Số 1792 Đại Lộ Hùng Vương, P. Nông Trang, TP. Việt Trì, Phú Thọ.

VP Vĩnh Phúc 1: Số 89 đường Trần Phú, P.Liên Bảo, TP.Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc.

VP Vĩnh Phúc 2: Số 86 Nguyễn Thị Minh Khai, P.Hội Hợp, TP. Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc.

VP Hà Nội: P712, Chung cư VP5, Bán đảo Linh đàm, Phường Hoàng Liệt , Quận Hoàng Mai, Hà Nội

Mail: luathungphuc.vn@gmail.com

Website: www.luathungphuc.vn

Mọi thắc mắc cần giải đáp, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline: 0979 80 1111 để được tư vấn chi tiết!