Phân biệt hàng giả và hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ? Góc nhìn của Luật sư trong vụ việc sữa giả HIUP

Vừa qua, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu và Cục Cảnh sát điều tra về tội phạm kinh tế, tham nhũng (thuộc Bộ Công An) đã triệt phá một đường dây sản xuất và phân phối sữa HIUP giả rất lớn, với doanh thu ước tính vượt 6.700 tỷ đồng. Vụ việc này có tính chất đặc biệt nghiêm trọng bởi đây không chỉ là hành vi lừa dối trong kinh doanh, mà còn biểu hiện của tội phạm kinh tế có tổ chức, có chủ đích, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ, niềm tin của người tiêu dùng.

1. Phân biệt hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ

1.1. Hàng giả là gì?

Căn cứ khoản 7 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định về hàng giả như sau:

– Hàng hóa có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với nguồn gốc bản chất tự nhiên, tên gọi của hàng hóa; hàng hóa không có giá trị sử dụng, công dụng hoặc có giá trị sử dụng, công dụng không đúng so với giá trị sử dụng, công dụng đã công bố hoặc đăng ký;

– Hàng hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng, công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa;

– Thuốc giả theo quy định tại khoản 33 Điều 2 Luật Dược năm 2016 và dược liệu giả theo quy định tại khoản 34 Điều 2 Luật Dược năm 2016;

– Thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật không có hoạt chất; không có đủ loại hoạt chất đã đăng ký; có hoạt chất khác với hoạt chất ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa; có ít nhất một trong các hàm lượng hoạt chất chỉ đạt từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng;

– Hàng hóa có nhãn hàng hóa hoặc bao bì hàng hóa ghi chỉ dẫn giả mạo tên, địa chỉ tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc nhập khẩu, phân phối hàng hóa; giả mạo mã số đăng ký lưu hành, mã số công bố, mã số mã vạch của hàng hóa hoặc giả mạo bao bì hàng hóa của tổ chức, cá nhân khác; giả mạo về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa hoặc nơi sản xuất, đóng gói, lắp ráp hàng hóa;

– Tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả.

Như vậy, hàng giả là hàng được làm ra để lừa dối người tiêu dùng, về chất lượng, công dụng, hoặc nguồn gốc.

1.2. Hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ là gì?

Căn cứ khoản 13 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định về hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ như sau:

– “Hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ” là hàng hóa lưu thông trên thị trường không có căn cứ xác định được nguồn gốc nơi sản xuất hoặc xuất xứ của hàng hóa.

Căn cứ xác định nguồn gốc nơi sản xuất hoặc xuất xứ của hàng hóa bao gồm thông tin được thể hiện trên nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa, tài liệu kèm theo hàng hóa; chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa, hợp đồng, hoá đơn mua bán, tờ khai hải quan, giấy tờ khác chứng minh quyền sở hữu hợp pháp đối với hàng hóa và giao dịch dân sự giữa tổ chức, cá nhân sản xuất hàng hóa với bên có liên quan theo quy định của pháp luật.

2. Góc nhìn của Luật sư trong vụ việc sữa giả HIUP

HIUP, Sản phẩm được quảng cáo là sữa có tác dụng hỗ trợ tăng chiều cao, với thành phần được công bố là 37 chỉ tiêu, tuy nhiên cơ quan công an xác định sản phẩm này chỉ có từ 15 – 17 thành phần, rất nhiều chỉ tiêu không đạt 70% như công bố, được coi là hàng giả. Công ty sản xuất sản phẩm này cũng đã sử dụng phiếu kiểm nghiệm khống để cung cấp cho các cơ quan chức năng.

Theo quy định tại Khoản 7 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, hàng giả được xác định là:

“a) Hàng hóa có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với nguồn gốc bản chất tự nhiên, tên gọi của hàng hóa; hàng hóa không có giá trị sử dụng, công dụng hoặc có giá trị sử dụng, công dụng không đúng so với giá trị sử dụng, công dụng đã công bố hoặc đăng ký;

b) Hàng hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng, công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa;

c) Thuốc giả theo quy định tại khoản 33 Điều 2 của Luật Dược năm 2016và dược liệu giả theo quy định tại khoản 34 Điều 2 của Luật Dược năm 2016;

d) Thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật không có hoạt chất; không có đủ loại hoạt chất đã đăng ký; có hoạt chất khác với hoạt chất ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa; có ít nhất một trong các hàm lượng hoạt chất chỉ đạt từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng;

đ) Hàng hóa có nhãn hàng hóa hoặc bao bì hàng hóa ghi chỉ dẫn giả mạo tên, địa chỉ tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc nhập khẩu, phân phối hàng hóa; giả mạo mã số đăng ký lưu hành, mã số công bố, mã số mã vạch của hàng hóa hoặc giả mạo bao bì hàng hóa của tổ chức, cá nhân khác; giả mạo về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa hoặc nơi sản xuất, đóng gói, lắp ráp hàng hóa;

e) Tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả.”

Theo kết quả phân tích thì rất nhiều chỉ tiêu trong sữa HIUP không đạt 70% như thông tin công bố. Do vậy, sữa HIUP được xác định là SỮA GIẢ. Đáng chú ý, dòng sữa HIUP được công ty quảng cáo là “sữa bột cao cấp cho trẻ em”, rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như MC Vân Hugo và BTV Quang Minh cũng tích cực tham gia quảng cáo cho sản phẩm này. Có thể thấy rằng, đây không chỉ là hành vi lừa dối người tiêu dùng mà còn là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định an toàn thực phẩm, đủ yếu tố cấu thành nên tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” tại Điều 193 Bộ luật hình sự năm 2015.

Đối với tội sản xuất buôn bán hàng giả thì các đối tượng vừa bị khởi tố có thể đối mặt với hình phạt tới 15 năm tù theo Khoản 3, Điều 193 Bộ luật Hình sự. Trường hợp quá trình điều tra vụ án này mà Cơ quan Cảnh sát điều tra xác định các đối tượng thu lời bất chính từ 1.500.000.000 đồng trở lên hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng thì hình phạt có thể đến 20 năm tù hoặc tù chung thân theo Khoản 4 của Điều 193 Bộ luật Hình sự.

3. Một số khuyến nghị cho người tiêu dùng để tránh mua phải hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ:

• Mua hàng từ nguồn chính thống, có uy tín

Ưu tiên mua tại đại lý chính hãng, nhà phân phối được ủy quyền, trang thương mại điện tử có xác minh (như Shopee Mall, LazMall…).

Tránh mua từ các cá nhân, tài khoản bán hàng tự phát trên mạng xã hội hoặc các website không rõ nguồn gốc.

• Kiểm tra kỹ bao bì, nhãn mác, mã vạch

Hàng thật thường có thiết kế sắc nét, rõ ràng, tem chống hàng giả, mã QR, mã vạch hợp lệ.

Có thể sử dụng ứng dụng quét mã vạch để kiểm tra thông tin sản phẩm trên hệ thống chính thức.

• Yêu cầu hóa đơn, chứng từ rõ ràng

Việc mua hàng cần có hóa đơn VAT, phiếu bảo hành, hoặc chứng từ giao dịch để làm căn cứ khiếu nại, khiếu kiện nếu phát hiện hàng giả.

• Cảnh giác với giá rẻ bất thường

Hàng hóa được rao bán với giá rẻ hơn nhiều lần so với thị trường thường là dấu hiệu bất thường.

Tránh tâm lý “ham rẻ” khi mua các sản phẩm liên quan đến sức khỏe, trẻ em, thực phẩm, mỹ phẩm…

• Kiểm tra thông tin doanh nghiệp/cửa hàng

Tìm hiểu mã số thuế, giấy phép kinh doanh, thông tin liên hệ công khai.

Tra cứu trên cổng thông tin doanh nghiệp, Bộ Công Thương, hoặc Cục Quản lý thị trường.

• Báo cáo, phản ánh khi phát hiện hàng giả

Khi phát hiện hàng nghi ngờ giả mạo, người tiêu dùng nên:

+ Báo cho Cục Quản lý thị trường (qua ứng dụng hoặc website)

+ Gọi tổng đài bảo vệ người tiêu dùng 1800 6838

+ Liên hệ với hãng sản xuất để xác minh nguồn gốc.

• Nâng cao kiến thức tiêu dùng an toàn

Theo dõi các thông tin cảnh báo chính thức từ Bộ Công Thương, Bộ Y tế, báo chí chính thống.

Tham gia các khóa tập huấn ngắn hoặc chương trình truyền thông về quyền và kỹ năng tiêu dùng.

Luật sư: Nguyễn Thị Thi

Mọi thắc mắc cần giải đáp, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline: 0979 80 1111 để được tư vấn chi tiết!