Trình tự thủ tục khởi kiện giải quyết tranh chấp về hôn nhân gia đình 2025

Tranh chấp về hôn nhân & gia đình là các mâu thuẫn, bất đồng hoặc bất hòa phát sinh giữa các thành viên trong gia đình như: ly hôn, giành quyền nuôi con, tranh chấp tài sản chung, giải quyết nợ chung trong thời kỳ hôn nhân… Khi không thể tự thỏa thuận, việc khởi kiện tranh chấp hôn nhân và gia đình tại Tòa án là một trong số những phương án tốt nhất để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mỗi bên. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết trình tự, thủ tục khởi kiện giải quyết tranh chấp hôn nhân gia đình theo quy định pháp luật hiện hành, giúp bạn nắm rõ các bước cần thiết để chuẩn bị hồ sơ, xác định thẩm quyền và tham gia tố tụng một cách hiệu quả.

1. Các tranh chấp về hôn nhân và gia đình thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án

Căn cứ quy định tại Điều 28, Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, các tranh chấp về hôn nhân & gia đình thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án bao gồm:

– Ly hôn, tranh chấp về nuôi con, chia tài sản khi ly hôn; chia tài sản sau ly hôn;

– Tranh chấp về chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân;

– Tranh chấp về thay đổi người trực tiếp nuôi con sau ly hôn;

– Tranh chấp về xác định cha, mẹ cho con hoặc xác định con cho cha, mẹ;

– Tranh chấp về cấp dưỡng nuôi con;

– Tranh chấp về nuôi con, chia tài sản của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn hoặc hủy kết hôn trái pháp luật;

– Các tranh chấp khác về hôn nhân và gia đình, trừ trường hợp thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan, tổ chức khác theo quy định pháp luật.

2. Điều kiện khởi kiện

• Chủ thể có quyền khởi kiện: vợ, chồng hoặc cả hai; cha, mẹ hoặc người thân thích trong trường hợp một bên mất năng lực hành vi, bị bạo lực gia đình nghiêm trọng.
• Hạn chế quyền khởi kiện: chồng không được yêu cầu ly hôn khi vợ đang có thai, sinh con hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
• Các tranh chấp thường gặp: ly hôn, nuôi con, chia tài sản chung, cấp dưỡng, xác định cha mẹ con, thay đổi người nuôi con, mang thai hộ, chung sống như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn…

3. Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện

Hồ sơ cần thiết để khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp liên quan đến hôn nhân và gia đình thường bao gồm:

• Đơn khởi kiện: nêu rõ yêu cầu khởi kiện (ly hôn, chia tài sản, quyền nuôi con, cấp dưỡng…).
• Tài liệu, chứng cứ: Giấy đăng ký kết hôn, bản sao giấy khai sinh của con, chứng từ về tài sản, nợ chung, các tài liệu khác chứng minh yêu cầu khởi kiện.
• Giấy tờ nhân thân: bản sao giấy tờ pháp lý cá nhân của người khởi kiện, giấy tờ chứng minh nơi cư trú của nguyên đơn, bị đơn (nếu có)

Trường hợp không giữ Giấy chứng nhận kết hôn thì có thể liên hệ với cơ quan hộ tịch nơi đã đăng ký kết hôn để xin cấp bản sao.

Trường hợp không có Căn cước công dân/thẻ Căn cước của vợ/chồng thì theo hướng dẫn của Tòa án để nộp giấy tờ tùy thân khác thay thế.

• Hình thức nộp hồ sơ khởi kiện: trực tiếp tại Tòa án, qua bưu chính, hoặc trực tuyến (cổng thông tin Tòa án).
• Tạm ứng án phí: phải nộp trong thời hạn 07 ngày kể từ khi nhận thông báo nộp tạm ứng án phí (trừ trường hợp được miễn/giảm).
• Mức án phí: vụ việc hôn nhân không có giá ngạch: 300.000 đồng; nếu có giá ngạch (tranh chấp liên quan tài sản) thì tính theo tỷ lệ giá trị tranh chấp

Xem thêm: Mức án phí dân sự trong vụ án ly hôn có tranh chấp về tài sản là bao nhiêu?

4. Thẩm quyền giải quyết:

– Sơ thẩm: Tòa án nhân dân khu vực nơi bị đơn cư trú, làm việc có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về hôn nhân và gia đình theo Điều 28, Bộ luật Tố tụng dân sự 2025; hoặc Tòa án nhân dân cấp tỉnh nếu có yếu tố nước ngoài, tài sản tranh chấp ở nước ngoài hoặc vụ việc phức tạp.

– Phúc thẩm: Tòa án cấp tỉnh hoặc Tòa phúc thẩm của TAND Tối cao khi có kháng cáo, kháng nghị.

– Giám đốc thẩm, tái thẩm: áp dụng với bản án, quyết định đã có hiệu lực nhưng bị kháng nghị theo luật định

5. Trình tự giải quyết theo thủ tục sơ thẩm

• Thụ lý vụ án: khi Tòa án nhận đủ hồ sơ và biên lai tạm ứng án phí.
• Phiên họp công khai chứng cứ & hòa giải: kiểm tra, giao nộp chứng cứ, tổ chức hòa giải (trừ các trường hợp không hòa giải được như bạo lực gia đình, một bên mất năng lực…).
• Xét xử sơ thẩm: nếu hòa giải không thành, Tòa mở phiên tòa xét xử, ra bản án hoặc quyết định.
• Quyền rút đơn, bổ sung yêu cầu, phản tố: đương sự có quyền điều chỉnh trong suốt quá trình tố tụng, kể cả tại phiên tòa sơ thẩm

6. Trình tự giải quyết theo thủ tục phúc thẩm

• Khi có kháng cáo hoặc kháng nghị hợp lệ, Tòa án cấp phúc thẩm sẽ xem xét lại toàn bộ hoặc phần bản án sơ thẩm bị kháng cáo/kháng nghị.
• Quyền của Tòa phúc thẩm: giữ nguyên, sửa, hủy hoặc đình chỉ xét xử.

7. Một số lưu ý quan trọng

• Hòa giải, đối thoại: là thủ tục bắt buộc (trừ trường hợp pháp luật quy định không hòa giải được).
• Ủy quyền tố tụng: đương sự không được ủy quyền cho người khác tham gia tố tụng ly hôn thay mình, nhưng có thể ủy quyền nộp đơn, nhận thông báo.
• Lấy ý kiến của con: nếu con chung từ đủ 07 tuổi trở lên, Tòa án bắt buộc phải hỏi con về nguyện vọng về việc ở với ai sau ly hôn.

Trình tự khởi kiện và giải quyết tranh chấp hôn nhân gia đình được pháp luật quy định chặt chẽ nhằm đảm bảo quyền lợi của các bên, đặc biệt là trẻ em. Người khởi kiện cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, tuân thủ thời hạn tố tụng và nắm rõ quyền, nghĩa vụ trong từng giai đoạn để bảo vệ tốt nhất lợi ích hợp pháp của mình.

LUẬT SƯ TƯ VẤN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH

Trong cuộc sống hôn nhân, không ít trường hợp mâu thuẫn, bất đồng dẫn đến tranh chấp về ly hôn, quyền nuôi con, cấp dưỡng, chia tài sản chung, nợ chung hay xác định cha mẹ – con. Đây là những vấn đề nhạy cảm, phức tạp, vừa liên quan đến pháp luật, vừa ảnh hưởng trực tiếp đến tình cảm gia đình và quyền lợi của các bên, đặc biệt là trẻ em.

Khi rơi vào những tình huống này, sự hỗ trợ kịp thời từ Luật sư sẽ giúp bạn:

• Xác định đúng quyền và nghĩa vụ của mình;
• Đưa ra phương án giải quyết hợp pháp, nhân văn;
• Bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp trước Tòa án.

DỊCH VỤ TƯ VẤN CỦA CHÚNG TÔI GỒM:

• Tư vấn ly hôn: Thuận tình, đơn phương, có yếu tố nước ngoài;
• Tư vấn quyền nuôi con và cấp dưỡng: Phân tích điều kiện giành quyền nuôi con, mức cấp dưỡng phù hợp;
• Tư vấn chia tài sản, nợ chung: Cách chứng minh công sức đóng góp, phân chia tài sản đúng quy định;
• Tư vấn các tranh chấp khác: Xác định cha mẹ – con, mang thai hộ, thay đổi người trực tiếp nuôi con…
• Đại diện tham gia tố tụng tại Tòa án

TẠI SAO CHỌN LUẬT HÙNG PHÚC?

• Đội ngũ Luật sư chuyên nghiệp, tận tâm, am hiểu và có nhiều năm kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình;
• Kinh nghiệm thực tiễn phong phú trong nhiều vụ án phức tạp;
• Giải pháp pháp lý chính xác – hiệu quả – nhân văn;
• Cam kết đồng hành cùng khách hàng từ giai đoạn tư vấn, hòa giải đến khi có phán quyết cuối cùng.

Hãy để Luật Hùng Phúc trở thành điểm tựa pháp lý vững chắc của bạn trong những thời khắc khó khăn nhất.

Mọi thắc mắc cần giải đáp, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline: 0979 80 1111 để được tư vấn chi tiết!